Varikosel, testiste toplar damarlarda şişlik olması demektir. Bu durum spermi bozabilir ve çocuk sahibi olmaya engel olabilir. Varikosel ameliyat edildiğinde bu problem çözülür ve gebelik oluşur. Ameliyatta en başarılı yöntem mikrocerrahi yöntemdir.

Op.Dr. Murat Mermerkaya

Varikosel Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Varikosel, çocuk sahibi olamayan erkeklerin yaklaşık üçte  rastlanan, testislerdeki kanı boşaltan toplardamarların varisleşmesi ve genişlemesidir. Bu genişleme, bacakta olduğu zaman varis, testiste olduğu zaman varikosel adını alır. Testis sıcaklığının artması, kirli kan içindeki zararlı maddelerin testiste birikmesi ve testis kan akımını bozması ile testis fonksiyonlarını etkiler ve sperm üretimini bozar.

Sperm düşüklüğü ile ilgili bilgi için tıklayın

Sperm sayısı, hareketi ve morfolojisindeki bozukluklarda en sık sebep varikoseldir ve  tedavi edildikten sonra bu problemler düzelir. Ayrıca sperm DNA hasarı olan hastalarda da varikosel ameliyat edildikten sonra düzelme görülmektedir.

Bu hastalık ve sperm eksikliği birlikte olan hastalarda aşılama ve tüp bebek başarısı da düşük olmaktadır.

Varikosel belirtileri

Bu hastalığın belirtileri,  tanısının konulmasında ve tedavisi için oldukça önemlidir. Varikosel testis üzerinde;

• Şişlik
• Kabarıklık
• Testiste ağrı şeklinde belirtiler olabilir

Damarlardaki genişleme, bir süre sonra dışarıdan görülecek kadar belirginleşip bacaklarda görülen varis benzeri bir şekil alabilir. bu hastalığın belirtileri arasında testislerde şişliğin yanı sıra terleme ve sıcaklık hissi de görülür. Ayrıca testislerin küçülmesi nadir de olsa bazı hastalarda görülebilir. 

Varikosel neden olur?

1. Genetik yatkınlık: Aile geçmişi riski artırabilir.
2. Karın içi basınç: Uzun süreli ayakta durma, ağır kaldırma, uzun yürüyüşler veya kabızlık gibi faktörler testis damarlarının genişlemesine neden olabilir.

Varikosel % 90 sol testiste görülürken % 8-9 oranında iki taraflı (bilateral) olur. Sadece sağ tarafta görülmesi oranı ise % 1-2 oranındadır. Varikoselin daha çok sol tarafta görülmesi bir takım anatomik faktörlere bağlıdır.

• Sol taraftaki testisinin sağ taraftakine göre bir miktar daha aşağıda olması
• Testisin sol tarafındaki toplardamarın sağ tarafa göre daha uzun seyretmesi.
• Sol taraf testis toplardamarın karın içerisindeki diğer komşu organlarla anatomik ilişkisi.
• Sol taraf testis damarının boşalma şeklinin anatomik yapısı gibi özelliklerden varikoselin daha çok sol tarafta görülme nedenleri arasındadır.

Varikosel ameliyatı fiyatı almak için WhatsApp 05459261632 tıklayın

Varikosel nasıl anlaşılır?

Dikkatli kişiler kendi kendini muayene ederken testis üzerindeki düzensizlik, şişlik veya ağrıdan varikoseli belirleyebilir. Varikosel daha çok kısırlık şikayetiyle yapılan başvurularda doktor muayenesi sırasında teşhis edilir. Ayrıca; uzun süre ayakta kalma, spor ya da cinsel aktivite gibi efor gerektiren durumların ardından yaşanan ağrılar varikosele işaret edebilir. Varikosel muayenesi, genital muayenenin bir parçası olarak yapılmaktadır. Hasta 21 -22 derecelik oda ısısında ayakta pozisyonda muayene edilmelidir.  Hasta, hem normal pozisyonda hem de ıkınma manevraları yaptırılarak göz ve elle kontrol edilir. Normal ve ıkınma manevraları ile damarsal yapıda genişleme olup olmadığı belirlenmelidir. Bu işlemlerle varikoselin varlığı klinik olarak konulur. Tanıda altın standart doktor muayenesidir. Bununla birlikte klinik tanıyı desteklemek, varikoselin derecesini belirlemek ve ameliyat kararı için Skrotal Doppler ultrasonografi çekimi yapılır.

Daha çok kimlerde görülür?

Varikoselin ortaya çıkma nedeni bilinmemektedir. Ancak, bazı risk grupları bulunur:

• Daha çok şişman kişiler
• Karın içi basıncını arttıran yüksek ağırlıklı spor yapan kişiler
• Kronik astımı ve kronik öksürük nöbetleri geçirenle
• Karın içi basıncı arttıran kronik kabızlık yaşayanlar
• Varis hastalığında olduğu gibi meslek hastalığı olarak  Ayakta kalmayı gerektiren öğretmen, polis gibi meslek gruplarında daha sık yaşanmaktadır.

Varikosel ameliyatı nasıl yapılır?

Varikosel ameliyatı mikrocerrahi yöntemle yapılmaktadır. Kasık bölgesinde 2 cm.’lik bir kesiden girilerek testis damarlarına ulaşılır. Mikroskop altında genişlemiş toplardamarlar diğer damarlardan ayrılarak bağlanır.

Varikosel ameliyatı olanların yorumlarını okumak için tıklayın

Ameliyat kaç dakika sürer?

Varikosel ameliyatı mikrocerrahi yöntemle yapıldığı için o bölgede bulunan tüm damarların bağlanması gerekir. Ameliyatın tek taraflı ya da çift taraflı olması ve bağlanan damar sayısı ile ilişkili olarak süre 45 dakika ile 2 saat arasında değişebilmektedir.

Ameliyatın riskleri var mıdır?

Operasyon mikrocerrahi yöntemle yapıldığı için komplikasyon oranı son derece azdır. En önemli risk testis atardamarının bağlanması ve buna bağlı ameliyat sonrası testis küçülmesi ve kanlanmasının bozulmasıdır. Ancak ameliyat mikrocerrahi yöntemle gerçekleştirildiği için atardamar ve toplardamar ayrımı çok net yapılabilmektedir. Bu tür bir komplikasyon yaşanma ihtimali günümüzde son derece düşüktür. Hidrosel yani testis etrafında sıvı toplanması olasılığı da son derece azalmıştır. Bunun dışında bütün ameliyatlarda yaşanabilecek ameliyat sonrası enfeksiyon gelişimi, kanama oluşumu gibi riskler göz ardı edilmemelidir. Sterilizasyona dikkat edilmesi ve kanama kontrolünün yapılması gibi önlemlerle, yaşanabilecek sorunlar minimuma indirilmektedir.

Toplardamar hastalığı olduğu için bacaklarda varisi olan kişilerde varikosel sık olarak görülür. Bu durumun tersi olarak varikoseli olan kişilerde varis rahatsızlığı da sık görülebilmektedir. İki hastalıkta toplardamarlara bağlı olduğu için bu damarlardaki kapakların yetersizlikleri kanın iletimindeki sorunlar gibi faktörlere bağlı olarak ortaya çıkabilir.

Varikosel ameliyatı sonrası spermler ne zaman düzelir?

Varikosel ameliyatının sperm üzerindeki etkisini değerlendirmek için sperm yapım süresi göz önüne alınmalıdır.

Sperm üretim süresi 72 gün olarak kabul edilir. Bu yüzden ameliyattan sonra 3 ayda bir sperm değerleri kontrol edilir. Varikosel sonrası sperm üretimi bakımından en iyi iyileşme 6. ayda ortaya çıkmaktadır. 6. ayda sperm parametrelerinde düzelme varsa artışın daha belirgin hale geldiği 9. ve 12. aylar beklenmelidir. Ancak,  ameliyattan 6 ay sonra sperm parametrelerinde bir değişiklik yoksa hastada ameliyata bağlı ek bir iyileşme beklenmemelidir. Bu durumda hastalara ek ilaç tedavileri başlıyoruz.
Ameliyattan sonra üç hastanın ikisinde sperm parametreleri öncekine göre daha iyi olur. % 30 – 40 oranında hastada her hangi bir düzelme görülmezken %1’den daha az hastada varikosel ameliyatından sonra daha kötüye gidebilir.

 Çok nadir görülen bu durum daha çok çift taraflı varikosel yaşayan hastalarda meydana gelmektedir.

En güncel araştırmalar

2024 yılı Nisan ayında 48 farklı merkezden araştırmacıların yer aldığı varikosel araştırmasında ameliyat sonrası sperm DNA hasarında ciddi düşme olduğu tespit edilmiştir. 

Azizbek ve arkadaşları 2024 yılı Şubat ayında yaptıkları araştırmada, mikrocerrahi varikosel ameliyatının ileri giden sperm sayısını artırmada etkili olduğunu bulmuşlarıdır. 

2024 yılı Ocak ayında Cannarella ve arkadaşları son yıllarda yapılan en büyük derleme çalışmasında 303 farklı araştırmayı bir arada incelemiş ve 31771 hastanın sonuçlarını değerlendirmiştir. Bu çalışmada varikosel ameliyatının sperm sayısını artırmada anlamlı rol oynadığını saptamışlardır. Yine aynı araştırmada 10252 hastanın sperm hareketi değerlendirilmiş ve ameliyat sonrası ciddi artış olduğu görülmüştür.

2023 yılı Haziran ayında Franco ve arkadaşları tarafından yapılan araştırmada sperm düşüklüğü ve anlamlı varikoseli olan hastalarda ameliyatın gebelik oranları ve sperm değerleri açısından faydalı olduğu bildirilmiştir.

2023 yılı Ocak ayında Fallara ve arkadaşları tarafından yayınlanan bir araştırma makalesinde varikoselin tedavi edilmesinin gebelik oranlarını ve sperm sayısını artırdığı bildirilmiştir.

Daha eski araştırmalar

2021 yılında yayınlanan bir çalışmada Santi ve arkadaşları, varikosel ameliyatından sonra sperm sayı, hareket ve morfolojisinde düzelme olduğunu bildirmişlerdir. 

2020 yılında Arch Ital Urol Androl dergisinde yayınlanan bir çalışmada ameliyat edilen 100 hastada 3 ay içinde sperm değerlerinde düzelme görüldüğü bildirilmiştir.

Palmisano ve arkadaşları tarafından 2019 yılında yapılan ve 228 hastanın dahil edildiği çalışmada, sperm sayısı , ileri hareket ve morfolojisinin varikosel ameliyatı sonrasında arttığı bildirilmiştir.

Calogero ve arkadaşları 2018 yılında yaptıkları çalışmada, sperm düşüklüğü olan ve mikrocerrahi varikosel operasyonu yapılan hastaların %63,6’sının ameliyattan sonra normal sperm değerlerine ulaştığını göstermiştir.

Ameliyat sonrası hastaların dikkat etmesi gereken durumlar nelerdir?

Varikosel ameliyatı sonrası erken dönemde doktor önerisine uyarak sportif aktivite, ağır egzersiz gerektiren işler ve cinsel aktiviteden uzak durmak gerekir. Ben genelde ilk iki hafta bu konularda dikkat edilmesini öneriyorum.

SORULAR

26 yaşındayım. 8 aydır evliyim daha önce hiç korunma yapmadım.  6 aydır da bebek için çalışıyoruz ama olmadı. Doktorum varikosel olduğunu ve ameliyat gerektiğini söyledi.  Sperm testi sonuçlarımızı değerlendirir misiniz?
Perhiz 4 gün
Miktar 5 ml
Likefaksiyon 25 dk
Viskozite artmış
PH 7,8
Sayı 25 milyon/ mml
Hızlı %10
Yavaş hareketli %25
Yerinde hareketli % 10
Hareketsiz % 55

Varikoselde ameliyat için 4 şart gereklidir;
⦁Sperm düşüklüğü
⦁Kadının tamamen normal olması
⦁1 yıldır korunmasız ilişkiye rağmen çocuk olmaması
⦁Muayenede en az 2. dereceden varikosel olması

Siz evleneli henüz 8 ay olmuş. Ayrıca sperm parametreleriniz de normal. Eğer muayenede testiste bir bozukluk yoksa ameliyat önermem. 

Sperm hareketi düşükse varikosel ameliyatı faydalı olur mu?

1,5 yıldır evliyiz. Hiç korunmadık. Eşimin sperm testinde sayı 19 milyon, hareketlilik %25 çıktı. Ultrason sonucu : Sol testis boyutları 33×17,5×33 mm, sağ testis boyutu 46x24x26 ölçülmüştür. Her iki testis paranklim ekosu, kanlanması ve boyutu doğaldır. Her iki epidim boyutları eko yapısı normaldir.  Pleksus pampiniformis venleri supin pozisyonunda ve nötral durumda sağ tarafta normal ölçülmüştür. Valsalva manevrası ile ven çapı sağda 2,3 mm solda 3,2 mm genişlikte ölçülmüştür. Valsalva sırasında pampiniformis venlerinde solda geri akım örneği saptanmıştır. Ameliyatı gerekir mi?

Eğer muayenede de varikosel ele geliyorsa ve sizde herhangi bir problem yoksa varikosel ameliyatı gerekir. Sperm hareketi düşük çıkmış.

Varikosel tedavi edilmezse ne olur?

Varikosel kronik bir durumdur ve kendi kendine düzelmesi söz konusu değildir.

Tedavi etmezsek ilerleyerek testis boyutları küçülebilir, varikosel boyutu artabilir, sperm parametrelerinde daha fazla azalma olabilir ve ileri dönemlerde testiste hormonal bozulmalara neden olabilir.

Varikosel ameliyatı olanların yorumlarını okumak için tıklayın

1. 1. “Varicocele: To Treat or Not to Treat?”1: This study aims to review and summarize current evidence in managing varicocele treatment, focusing on the controversies regarding its management.

1. 1. “Varicocele”2: This publication provides an overview of varicoceles, which are abnormal dilation and enlargement of the scrotal venous pampiniform plexus. It discusses their clinical significance, association with male infertility, and classification based on size.

1. 1. “The Effect of Varicocele Treatment on Fertility in Adults: A Systematic Review and Meta-analysis of Published Prospective Trials”3: This systematic review and meta-analysis examine the impact of varicocele treatment on pregnancy rates and sperm concentration in adults. The findings suggest that varicocele treatment improves pregnancy rates and sperm concentration compared to observation.

1. 1. “Varicocele – StatPearls”4: This publication provides a comprehensive overview of varicoceles, including their etiology, presentation, and treatment options. It emphasizes the role of an interprofessional team in caring for patients with this condition.

1. 1. “Impact of Varicocele Repair on Semen Parameters in Infertile Men: A Systematic Review and Meta-Analysis”5: This study evaluates the impact of varicocele repair on conventional semen parameters in infertile men. The analysis shows significantly improved post-operative semen parameters in patients compared to untreated controls.

1. 1. “Predictors of microsurgical varicocelectomy efficacy in male infertility treatment: critical assessment and systematization”6: This publication discusses predictors of microsurgical varicocelectomy efficacy in male infertility treatment. It provides a critical assessment and systematization of the factors that may influence the success of this surgical intervention.