Sperm DNA hasarı, spermin beyin kısmında hasar olması demektir. Bu durumda normal yolla gebelik sağlanamaz ve tüp bebekte başarı ihtimali düşer. Bu sonradan oluşan bir sorundur ve tedavi ile düzeltilebilir. Tekrarlayan düşüklerde, her şey normal olmasına rağmen gebelik olmuyorsa ve tüp bebek başarısızlığında sperm DNA hasarı olup olmadığı araştırılmalıdır.

Op.Dr. Murat Mermerkaya
sperm DNA hasarı
DNA hasar tedavisi ile hamile kalan hastala yorumları

Sperm DNA hasarı, spermin beyin kısmında hasar olması demektir. Bu durumda normal yolla gebelik sağlanamaz ve tüp bebekte başarı ihtimali düşer.

H. 30 yaşında, 10 yıllık evli

Ocak 2021’de bize başvurduğunda 10 yıllık evli olan hastamız, uzun süredir uğraşmış, ancak bebek sahibi olamamıştı. Bu süreçte hastamız ilk olarak 2 defa aşılama olmuş ancak sonuca ulaşamamış. Sonrasında 3 defa tüp bebek denemesi yapmış, ancak bununla da bebek özlemi bitmemiş. Bu durumu açıklığa kavuşturmak için yaptığımız testlerde sperm DNA hasarı değerinin %25 olduğunu saptadık. Ardından öncelikle varikosel kontrolü yaptık. Sonrasında varikosel olmadığı için iğne tedavisine başladık. Aradan 3 ay geçtikten sonra doğal yolla gebelik müjdesini aldık.

M. 43 yaşında, 21 yıllık evli

Nisan 2021’de bize başvurduğu zaman sperm değerleri normal olmasına rağmen doğal yolla baba olamamış olan hastamıza ilk olarak 2 defa aşılama ve daha sonra 5 defa tüp bebek uygulanmış ama sonuç olumsuz. Sonrasında bize başvuran hastamızın sperm DNA hasar seviyesi %58 olarak geldi. İğne tedavisine başladığımız hastamızın 3 ay tedavi planımızla diğer bir çok hastamız gibi DNA hasarı düzelen hastalarımızın arasına katıldığını ve doğal yoldan baba olduğunu öğrendik ve çok mutlu olduk.

sperm DNA hasarı
DNA hasar tedavisi ile gebelik

E. 31 yaşında, 7 yıllık evli

4 yaşında bir çocuğu olan hastamız, ikinci çocuk için tüm denemelere rağmen sonuç alamayınca 1 kere aşılama yaptırmış ama sonuç alamamış. Ağustos 2020’de bize başvurduğunda sperm değerleri normale yakın olmakla birlikte DNA hasar testi sonucu %35 olarak bulduk. Ardından tedaviye başladık ve 3 ay içinde DNA hasarının düzeldiğini ve gebeliğin oluştuğunu haber aldık.

B. 24 yaşında , 2 yıllık evli

Ağustos 2020 tarihinde bize başvuran hastanın sperm değerleri normal olmasına ve 2 defa aşılama yapılmasına rağmen gebelik elde edilememiş. Bunun üzerine sperm DNA hasar testi yapılmasını uygun gördük. Diğer hastalarımıza benzer şekilde, testte hasar değeri %28 olarak çıktı. Tedaviye başladık ve sonrasında ek bir işleme gerek kalmadan bebek hasretinin sona erdiğini gördük.

Y. 33 yaşında , 2 yıllık evli

Mayıs 2020 tarihinde kliniğimize başvuran hastanın sperm değerlerinde sorun yokmuş, fakat gebelik oluşmamış ve aşılama denemesi yapılmış. Sonuç alınamaması üzerine yaptığımız sperm DNA hasar testi yüksek geldi ve uyguladığımız tedavi ile 8 hafta sonunda gebelik müjdesini aldık.

İ. 28 yaşında, 5 yıllık evli

Daha önce sadece 1 kere gebelik öyküsü olan ve kimyasal gebelik olarak sonuçlanan hastamıza yapılan sperm DNA hasar testi yüksek olarak çıktı. Yüzde 26 olan değer hastanın ek problemleri nedeniyle biraz geç düzeldi. 9 aylık tedaviye devam eden hastamız doğal yoldan gebe kalmanın mutluluğunu yaşadı.

Sperm DNA hasarı nedir?

Çevresel etkenlerle spermin iç kısmında hasarlanma olması ve buna bağlı olarak dölleme kapasitesinin azalmasıdır. Sperm DNA hasarı olan hastalarda

  • Tekrarlayan düşükler
  • Aşılama başarısızlığı
  • Tüp bebekte sonuç alamama
  • Her şey normal olmasına rağmen doğal yolla gebelik olmaması

gibi problemler ortaya çıkar.

Sperm DNA hasarının sebepleri

Sperm DNA hasarı, çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir. Bunlar arasında aşağıdakiler bulunabilir:

  1. Oksidatif Stres: Serbest radikaller olarak bilinen moleküller, sperm DNA’sına zarar verebilir. Sigara içmek, aşırı alkol tüketmek, yetersiz beslenme ve çevresel toksinlere maruz kalma gibi faktörler oksidatif stresi artırabilir.
  2. İnflamasyon: Enfeksiyonlar veya kronik iltihaplanma durumları, sperm DNA’sına zarar verebilir.
  3. Yüksek Sıcaklık: Testislerin aşırı ısınması, sperm DNA’sına zarar verebilir. Bu durum, sıkı iç çamaşırı giymek, sıcak banyo veya saunaya fazla maruz kalmak gibi etkenlerle oluşabilir.
  4. Radyasyon ve Kimyasal Maddeler: Radyasyon tedavisi, radyasyona maruz kalmak veya toksik kimyasallara maruz kalmak sperm DNA hasarına neden olabilir.
  5. Genetik Bozukluklar: Sperm üretim sürecindeki genetik hatalar, sperm DNA’sında hasara neden olabilir.

Bilimsel araştırmalar ne diyor?

2023 yılında Busnelli ve arkadaşlarının yaptığı araştırma tekrarlayan gebelik kaybı veya kısırlık problemi olan çiftlerdeki erkekler, kontrol grubuna kıyasla sperm DNA hasarı açısından önemli ölçüde daha yüksek bir orana sahip olarak bulunmuştur.

Yine 2023 yılında Marinaro ve arkadaşlarının yaptığı araştırmada, DNA hasarının gebelik oranlarını azalttığı ve düşük riskini artırdığı belirtilmiştir.

2021 yılında Agarwal ve arkadaşları tarafından World J Mens Health dergisinde yayınlanan çalışmada, sperm DNA hasarı olan erkeklerde;

  • Doğal yolla gebelik şansının azaldığı ve daha uzun sürede gerçekleştiği,
  • Aşılamada başarının azaldığı,
  • Tüp bebek başarısının daha düşük olduğu,
  • Embriyoların daha kalitesiz olduğu,
  • Gebelik kaybı riskinin daha fazla olduğu bildirilmiştir.

2021 yılında Andrologia dergisinde yayınlanan tedavi kılavuzunda, varikosel, kronik hastalıklar, enfeksiyonlar, beslenme bozukluğu, kilo, çevresel faktörler, radyasyon ve sıcak maruziyeti gibi faktörlerin sperm DNA hasarı seviyelerini yükseltebileceği belirtilmiştir. DNA hasarı yüksek olanlarda gebelik oranlarının hem doğal yol hemde aşılama ve tüp bebek gibi yardımcı üreme tekniklerinde daha az olduğu bulunmuştur. Sperm değerleri normal olmasına rağmen gebelik elde edilemeyen hastalarda, tekrarlayan gebelik kayıpları olan hastalarda bakılmasının gerekli olduğu kaydedilmiştir.

Sperm DNA hasarını tedavi edebilir miyiz?

2020 yılında Esteves ve arkadaşları tarafından Andrology dergisinde yayınlanan çalışmada,

Çocuk sahibi olamayan erkekelerin yarısından fazlasında sperm DNA hasarı probleminin olduğu saptanmıştır. Ayrıca sperm DNA hasarı olanlarda doğal yolla gebelik oluşma ihtimalinin daha az olduğu, tekrarlayan düşüklerin daha sık görüldüğü ve aşılama ya da tüp bebek gibi yardımcı üreme tekniklerinde sonuç alma ihtimalinin daha düşük olduğu bildirilmiştir

Ayrıca tedavi ile sperm DNA hasarının büyük ölçüde düzeltilebileceği ve hem doğal yolla gebelik, hem de aşılama ve tüp bebek tedavilerinde olumlu sonuç alma ihtimalinin artacağı vurgulanmıştır.

2019 yılında Henkel ve arkadaşları sperm DNA hasarı ile ilgili son 20 yılda yapılan çalışmaları değerlendirmiş ve yukarıda bahsettiğimiz bulguları destekler nitelikte veriler ortaya çıkmıştır.

Yine 2019 yılında yapılan ve Hum Reprod dergisinde yayınlanan çalışmada 457 hastada tüp bebek başarısının DNA hasarı olan hastalarda düştüğü izlenmiştir. (Nicopoullos ve ark)

Siddharta ve arkadaşları yine aynı yılda yayınlanan çalışmada DNA hasarı yüksek olan hastalarda tüp bebek başarısının yüzde 16 seviyesine kadar gerileyebileceği bildirilmiştir.

2017 yılında Agarwal ve arkadaşları tarafından yapılan ve Arab J Urol dergisinde yayınlanan çalışmada; DNA hasarının yüksek olmasının tekrarlayan düşükler ve gebelik ihtimalinin azalması ile ilişkili olduğu vurgulanmıştır.

Okunabilecek kaynaklar

  1. “Efficacy of coenzyme Q10 supplementation for male infertility with high sperm DNA fragmentation index: a protocol for a systematic review and meta-analysis”1
  2. “Sperm DNA fragmentation and idiopathic recurrent pregnancy loss: Results from a multicenter case-control study”2
  3. “Sperm DNA Damage and Its Relevance in Fertility Treatment: A Review of Recent Literature and Current Practice Guidelines”3
  4. “Separating the chaff from the wheat: antibody-based removal of DNA-fragmented sperm”4
  5. “Sperm DNA Fragmentation in Reproductive Medicine: A Review”5
  6. “Temporal decline of sperm concentration: role of endocrine disruptors”6