İnfertilite nedir?

Evlenen 6 çiftten birisi bir yıl içinde çocuk sahibi olamamaktadır. İlişki sıklığı ve şekli normal olmasına rağmen bir yıl içinde çocuk sahibi olunamaması durumu kısırlık (infertilite) olarak adlandırılır. Çocuk sahibi olamayan çiftlerin yarısında problem erkekten kaynaklanmaktadır. Erkek kısırlığı yapan birçok sebep vardır. Bunlar arasında

• sperm üretiminde bozukluk olması,
• üretilen spermin taşınmasında sorun olması,
• hormonal problemler,
• sperm antikorları ve
• cinsel fonksiyon bozuklukları sayılabilir.

Kısırlık sebepleri

Sperm üretimini bozan sebepler

İnfertil erkeklerde sperm üretimini bozan sebepler arasında en başta varikosel gelir. Ayrıca inmemiş testis , geçirilmiş testis iltihap ve ameliyatları, radyasyon hasarı ve kullanılan bazı ilaçlar da sperm üretimini bozarak infertiliteye yol açabilirler. Bunun en ciddi formunu azospermi teşkil eder ve günümüzde erkek kısırlığında tedavisi en zor kısmı budur.
Azoospermi hakkında detaylı bilgi

Spermin taşınmasında bozukluk

Geçirilmiş enfeksiyonlar, prostat hastalıkları, doğuştan sperm taşıma yollarının olmaması ve geçirilen ameliyatlar sperm taşınmasını bozarak kısırlığa yol açabilirler.

Hormonal problemler

Beynin hormon üreten bölümü olan hipofiz bezinden kaynaklanan tümörler, doğuştan sperm üreten hormonların olmaması ve kas geliştirmek için kullanılan steroidler erkeklerde kısırlığa yol açabilirler.

Cinsel problemler

Erkeklerde erken boşalma, sertleşme bozukluğu, geçirilmiş prostat ameliyatları ve  sinir hasarları da çocuk olmamasına yol açabilmektedir. Erken boşalma ve sertleşme bozukluğu çiftlerde cinsel ilişki tatminini azalttığı için ilişki sıklığını azaltmakta ve gebelik oluşmasını engellemektedir.

Erkek kısırlığında yapılacak incelemeler

Muayene

Muayeneden öncelikle erkegin fiziki görünümü dikkatli değerlendirilerek erkekliğe ait saç ve kas yapısı gibi özelliklerin olup olmadığı değerlendirilmelidir. Ayrıca klinefelter sendromu gibi bazı hastalıkların tipik özelliklerini taşıyıp taşımadığı gözlenmelidir. Ayrıca ailede infertilite öyküsü olup olmadığı, kronik hastalıklar, geçirilmiş ameliyatlar ve kullanılan ilaçlar detaylı şekilde sorgulanmalıdır. Ergenliğin geç olması ya da küçük penis durumu da cinsel gelişim hakkında önemli bilgiler verecektir.

Spermiyogram

İnfertil erkeklerde öncelikle yapılması gereken test spermiyogram testidir. Sperm incelemesi en az 3 günlük cinsel perhiz ile yapılmalı ve sonuçta sperm sayı hareket ve şekilleri değerlendirilmelidir.  Normal sperm sayısı ile ilgili bilgilere buradan ulaşabilirsiniz.

Sperm testinde düşüklük olması durumunda bunun aydınlatılmasına yönelik testler yapılmalıdır. Ancak kesinlikle tek bir sperm testi ile karar verilmemeli eğer bozukluk varsa mutlaka sperm testi 2 hafta arayla tekrarlanmalıdır. Meni miktarı 1,5 mililitreden az ise sperm taşıma yollarında tıkanıklık olup olmadığı araştırılır. Sperm sayısı 5 milyonun altında ise genetik testler yapılarak bir problem olup olmadığına bakılır. Eğer hiç sperm çıkmıyorsa yani azospermi dediğimiz durum mevcutsa buna yönelik olarak hem hormon testleri hem genetik inceleme hem de tıkanıklık incelemesi yapılmalıdır.

Skrotal ultrason

Skrotal ultrason infertil erkekte hem testis boyutlarını hem de testisteki bozuklukları değerlendirmede yardımcıdır. Skrotal ultrason ile varikosel, testis veya epididim iltihabı, testiste kanlanma bozukluğu olup olmadığı ya da boyutlardaki küçülme değerlendirilir. Ayrıca ultrasonda bazı bulgular tıkanıklık yönünde fikir verebilir.

Hormon testleri

Çocuk sahibi olamayan erkeklerde testislerde sperm yakında kontrol eden hormonlar değerlendirilir. Bunlar arasında FSH, Testosteron, Estradiol ve LH özel öneme sahiptir. Bunlarla birlikte hipotalamus ve hipofiz bezinden salgılanan bazı hormonlar da araştırılır. Hormonların seviyesindeki düşüklük yükseklik ve aralarındaki ilişkiler değerlendirilerek erkeğin kısır olmasına katkısı olup olmadığı anlaşılır.

İleri sperm testleri

Bütün değerleri normal olmasına rağmen çocuk sahibi olamayan çiftlerde yapılan ileri sperm testleri gebeliğin neden oluşmadığı hakkında fikir verebilir. Bunlar arasında,normal spermiyogramda değerlendirilmeyen spermin DNA’sının değerlendirilmesi son yıllarda giderek önem kazanmaktadır. Ayrıca spermin yumurtayı dölleme kapasitesinin değerlendirildiği testler ve spermin dış ortamda ne kadar yaşayabildigini değerlendirilir testler de kullanılmaktadır.
Sperm DNA hasarı detaylı bilgi

Tedavi

Cerrahi tedaviler

Yapılan değerlendirmeler sonucunda varikosel saptanması durumunda tedavisi cerrahidir. Varikosel tedavisi hem normal yolla gebelik hem de tüp bebekte başarı şansını arttırmaktadır.

Yine azosperm saptanması durumunda eğer sebep tıkanmaya bağlı yani obstrüktif azospermi bu tıkanıklığı gidermeye yönelik cerrahi işlem yapılır. Eğer tıkanma olmadan azospermi olmuş ise ve hormonal bozukluk yoksa bu durumda nonobstrüktif yani tıkanmaya bağlı olmayan azospermi teshisi konulur. Nonobstrüktif azospermide sperm elde etmek için altın standart yöntem mikrotese işlemi ile testisten sperm alınmasıdır. Deneyimli ellerde sperm elde etme oranları yüzde 50’ye ulaşabilmektedir.

Enfeksiyon tedavisi

İncelemeler sonucunda enfeksiyon bulunan hastalarda uygun antibiyotik tedavisi verilmeli ve enfeksiyon ortadan kaldırılmalıdır.

Hormon tedavisi

Hormon tedavisinden en çok fayda görecek grup hipogonadotropik hipogonadizm olarak adlandırılan vücutta sperm üretme yarayan hormonların üretilmediği hastalardır. Bu hastalarda hormon tedavisi ile sperm çıkışı sağlanabilmektedir sayısı arttırmakta ve normal yoldan gebelik temin edilmektedir. Normal gebelik sağlanamasa bile tüp tüp bebek başarısında önemli bir artış sağlanmaktadır.

Ayrıca mikroTESE yapılarak spermi bulunamayan hastalarda ikinci mikroTESE öncesi hormon tedavisi vermenin sperm bulma olasılığını arttırdığı saptanmıştır. Bu hastalarda tedavi sonrası sperm elde etme oranları Patoloji sonucuna bağlı olarak yüzde 20 ile 45 arasında değişmektedir.

Yardımcı üreme yöntemleri

Normal yolla çocuk sahibi olamayan erkeklerde günümüzde aşılama ve tüp bebek yöntemleri başarıyla uygulanmaktadır.

Aşılama yani inseminasyon yönteminde erkeğin menisi alınıp yıkandıktan ve hazırlandıktan sonra kadının rahmine verilmekte Böylece spermin kat etmesi gereken yol azaltmakta gebelik başarısı artırmaya çalışılmaktadır.

Aşılama denendikten sonra başarı sağlanamayan erkeklerde ve asilama yapılacak kadar sperm çıkışı olmayanlarda tüp bebek tedavisi gündeme gelmektedir. Azospermi olan ve ameliyatla sperme edilen hastalarda da yine tüp bebekte gebelik sağlanabilmektedir.